Faydalı Bilgi Yayma Yarışı

Tanık olsaydı eğer Prometheus’un bilgiyi çalıp ölümlülere verdiği için pişmanlıktan kahrolacağı günler yaşıyoruz. Sosyal medya ve internet haberciliğinde, neredeyse her an; kozmetikten modaya, sağlıktan teknolojiye kadar her alanda bilgi bombardımanına maruz kalıyoruz. Bu durum, bize göre “bilme” eyleminin kutsiyetini silikleştiriyor. Dahası, merak yoluyla değil de istemsiz maruziyetle ulaşılan aşırı bilgi, doygunluk yaratıp beyinlerimizi tembelleştiriyor. Sosyal ya da mesleki rant kazanımı amacıyla girişilen “faydalı bilgi yayma” yarışı ise bilginin kıymetini gittikçe azaltıyor; bilginin içindeki özü, yani barındırdığı gerçekliği tahrip edip onu magazinleştiriyor.

Sağlık icracılarının bile bu konudaki hassasiyet barajının yıkılmış olması ve denetim mekanizmalarının işlememesi, toplum sağlığını büyük bir riske atıyor. Hurafeler, mitler ve mesleki mahrem gerçekler; üç dakikalık videolarda şık giysili meslektaşlarımızca, arka fon perdeleri ve renkli ışıklar eşliğinde, tüylü mikrofonlarla bir “müşteri bulma” postasına dönüştürülüyor. Oysa temel sağlık bilgisinin toplumsallaştırılması, elbette ki bakış açımızın temel taşlarındandır; ancak yapılan şey, mekân, öz ve üslup bakımından bundan oldukça uzaktır.

Makalemizin ilham kaynağı Bertrand Russell, görsel medyanın henüz icat edildiği 20. yüzyıl ortalarına doğru yazdığı Aylaklığa Övgü adlı kitabında yararlı bilgi yarışının anlamsızlığını vurgular. Russell, bunun salt bilgiyi daha da tatsız hale getirdiğini, asıl lezzetin ise “yararsız bilgi”de bulunduğunu dile getirir. Kafa karıştırmamak adına ‘yararsız bilgi’ kısmına değinmiyoruz ancak bu kitabı ve yine bu konuyla ilgili olan Johann Hari’nin ‘çalınan dikkat’ adlı kitabını okuma listenize almanızı gönülden tavsiye ediyoruz.

Bilginin ve etiğin, sudan arındırılmak için amansızca bükülen ıslak bir çamaşır gibi can çekişmediği günler ve mecralar diliyor; bunun için de bir karınca kararınca çalışma taahhüdü veriyoruz.